تزادلار
(بئشینجی مقدس کیتاب)

1. سوسیالیست – هومانیست

سوسیالیست – جمیتچی – اینسانین نجاتینی جمعیتده گؤرن.
هومانیست – اینسانچی – جمعیتین نجاتینی اینساندا گؤرن.
بیرینجی – ظاهری گؤروش – ماهیته ائنمه‌ین.
ایکینجی – داخی‌لی گؤروش – ماهیته ائنن.
(اینسان – فرد، شخصیت، اینسانی ماهیت).

2. اومومی – خصوصی

اومومی – هئچ کسه مخصوص اولمایان.
خصوصی – هر کسه مخصوص اولان.

3. حقیقت – یالان

حقیقت – حیاتا سیغمایان.
یالان – حیاتین سیغیندیغی.

4. کاپیتالیزم – کوممونیزم

کاپیتالیزم – تک-تک آغالاشما.
کوممونیزم – هامی‌لیقلا کؤللشمه.

5. ایدئالیزم – ماتئریالیزم

ایدئالیزم – زکایا برابر اولماق.
ماتئریالیزم – جیسمه برابر اولماق.

6. مارکسیزم

دئماقوق تفککور.

7. مولکیت – مولکیت‌سیزلیک

خصوصی مولکیت ایستیسمار یاراتدی.
تزاددا الاج آرادی‌لار.
اومومی مولکیت‌دن یاپیشدی‌لار.
الاج ایسه تزاددان کناردایدی: – خصوصی امکچی مولکیتینده.

8. فهله – پرولئتار

پرولئتار – مولکیت‌دن مهروم اولان موزدلو امکچی دئمک‌دیر.
فهله – سوسیالیزمده کاپیتالیست ایستیسمارین‌دان قورتاردی، آنجاق پرولئتار مهرومیتین‌دن قورتارمادی.

9. خصوصی ایستیسمار – اجتماعی ایستیسمار

ایستیسمار – زهمتکئش امیی‌نین منیمسنیلمه‌سی‌دیر.
کاپیتالیزمده – خصوصی ایستیسمار مؤوجود ایدی: کاپیتالیست فهله امیی‌نین بیر حیسه‌سینی منیمسییردی.
سوسیالیزمده اجتماعی ایستیسمار مؤوجوددور:
دؤولت فهله امیینی منیمسییر.
کوممونیزمده – دؤولت ایستیسماری “اؤزونویداره” آسسوسیاسیاسی (بیرلیگی) ایستیسمارییلا اوز اولونما‌لی‌دیر.
ایستیسمار آرا‌دان قالخمیر – بیچیمینی دییشیر.

10. پلانلاشدیریلمیش حیات

پلانلاشدیریلمیش حیات – حیاتی‌لیگینی ایتیرمیش حیات‌دیر.

11. باشسیزلیق

بیر خالقین بیر باشی اولار.
یوز خالقین بیر باشی اولماز.
بیر خالقین بیر باشی اولار.
بیر خالقین ایکی باشی اولماز.

12. یئکنسق‌لیک – یوخلوق

1
موختلیف‌لیک – زنگین‌لیک‌دیر، یئکنسق‌لیک – یوخسوللوق.
زنگین‌لیک آزالاندا – یوخسوللوق یارانیر،
یوخسوللوق آرتاندا – یوخلوق.

2
ماهیت – واهیددیر، تظاهر – موختلیف.
ماهیت بیر بیچیمه سیغسا – ماهیت اولماز – تظاهر اولار.
3
هامی موختلیف جور – وار اولور، هامی عینی جور – یوخ اولور.

4
بشرین روحو بیردیر، آنجاق او، اؤز زنگینلیگیله بشره سیغمیر.

5
عینی بیتکی‌لردن عبارت اولان طبیعت – طبیعت دئییل – بیتکی‌لردیر.
عینی آدام‌لاردان عبارت اولان بشر – بشر دئییل– آدام‌لاردیر.

13. اینسان – جمعیت

اینسان – واختیندا اجتماعی ناقص‌لیگی گؤرمور، اونو آرا‌دان قالدیرماغا سی گؤسترمیر.
اجتماعی ناقص‌لیک جمعیتی بوروگور و جمعیتی ناقص‌لیک‌دن قورتارماق اوچون – اونو اوچورورلار.

14. زامان لیاقتی

بولانیق مهببت.
بولانیق حقیقت.
بولانیق عدالت.
بولانیق سداقت.
بولانیق شؤهرت.
بولانیق قئیرت.
بولانیق هوزن.
بولانیق فرح.

15. زمانه آدامی

اینسان‌لیق‌دان کئچن.
مادی احتیاجی اولان – منوی احتیاجی اولمایان.

16. اؤلولر – دیری‌لر

ناقص آدامی – جان‌لی آدام ساییرلار.
کامیل آدامی – اؤلو آدام ساییرلار.
اؤلولر جان‌لی‌لاری اؤلدورورلر.

17. آغیل‌سیز حیات

آلی معنا اؤزونو حیاتدا اینکار واسطه‌سیله تصدیق ائدیر.
حیات عقل‌سیزدیر.
یاراتدیغینی اؤلدورمک – عقل‌سیزلیق‌دیر.
یا یاراتما، یا دا اؤلدورمه.
بیری‌نین اؤمرونو باشقاسینا وئرمک – عقل‌سیزلیق‌دیر.
یا وئرمه، یا دا وئردیگینی گئری گؤتورمه.
هامینی یاشاتماق اوچون – هامینی اؤلدورمک – عقل‌سیزلیق‌دیر.
هامینی یاشادا بیلمیرسن – هئچ کسی یاشاتما.
حیات نه ائلدیگینی بیلمیر.
حیاتی سئون – عقل‌سیزلیقلا باریشیر. او، وئریلن نامینه آلینانلا باریشیر. وار اولماق نامینه یوخ اولماقلا باریشیر.
حیاتی دوغرول‌دان یالنیز آمال‌دیر.
آمال‌سیز یاشاماغا دیمز.
حیاتلا کیفایتلنمک – اصلینده یاشاماماق‌دیر.
حیاتا بئل باغلاماق – عقل‌سیزلیق‌دیر. عقل‌سیزا بئل باغلامازلار.

18. نسیل‌لر کئچیدی

نسیل‌لر بیر-بیرینی اوز ائتمیر، بیر-بیری‌نین اؤلومونو اوز ائدیر.

19. فاجیوی منتیق

هامی اؤلورسه – هئچ کس یاشامیر.
چونکی یاشاماق – اؤلومه ضیددیر.

20. شهوت – حیات

شهوت حیاتین پروتوتیپی‌دیر. چاغیریر، جلب ائدیر، جزب ائدیر و... بوشلوق یارا‌دیر.

21. حیات یالانی

حیات یالاندا یاشاییر – حقیقتده اؤلور.

22. حیات – مهببت
I
حیات – مهببتی شهوتلشدیریر، یاخود نسیل آرتیمینا تابع ائدیر.
هر ایکی‌سینده سئوگی هئیوانیلشیر.
آنجاق سونرا‌لار آتا‌لیق – آنا‌لیق – اؤولادلیق اولویتینده آمال حیاتی اوستلییر – اینسان حیوانا قالیب گلیر.

II
حیات هر آددیمدا اینسانلا حیوانی قارشیلاشدیریر و چوخ واخت هئیوانین طرفینده اولور.

III
مهببتی حیات‌دان قوروماق لازیم گلیر...

IV
دون-ژوان‌لیق – اصلینده حیوانی‌لیک‌دیر، اونا گؤره ده حیاتی‌دیر، جلبئدیجی‌دیر، جزبئدیجی‌دیر، آغیز سویو آخی‌دان‌دیر.

V
مجنونلوق – اینسانی‌لیک‌دیر، اونا گؤره ده الچاتمازدیر، اولوی‌دیر، مقدس‌دیر، حیات‌دان اوزاق‌دیر، حیرتامیزدیر.

VI
نادوروست‌لوگو حیات قبول ائلییر – دوروست‌لوگو قبول ائلمیر.

VII
حیات‌دان اوزاق‌لاشماق چوخ واخت حیوان‌دان اوزاق‌لاشماق اولور.

VIII
شهوت پهلوان‌لاری حیاتدا قالیب گؤرونورلر، هسد اویا‌دیرلار، چونکی حیات اصلینده ان چوخ موتروبلوک میدانی‌دیر.
IX
حیات واقیف‌لرین طرفینده‌دیر، فضولی‌لرین طرفینده دئییل.

X
سومسوک کیشی‌لر ایکراه یاراتمیر، چونکی سومسوکلوک – حیاتی‌دیر، حیوانی‌دیر.
XI
اینسانی‌لیک – اصلینده قئیری-حیاتی‌لیک دئمک‌دیر.
حیاتی‌لیک اصلینده قئیری-اینسانی‌لیک دئمک‌دیر.

XII
موطلق قئیری-حیاتی‌لیک حیاتدا اولمور، بو سبب‌دن ده موطلق اینسانی‌لیک حیاتدا اولمور – آمالدا اولور.

XIII
آشیق‌لر حیاتلا قارشیلاشیر، باریشمیر – آماللاشیرلار.

XIV
حیات آدامی دئییل – دئمه‌لی، اینسان‌دیر.
حیات آدامی‌دیر – دئمه‌لی، اینسان دئییل...

23. حقیقت – تجروبه

تجروبه – حقیقتی تصدیق ائتمیر، فای‌دانی تصدیق ائدیر.
فایدا حقیقته برابر دئییل. بو سبب‌دن تجروبه حقیقتین مئیاری اولا بیلمز.
او، فایدانین مئیاری‌دیر.
فایدا‌لی – قئیری-حقیقی ده اولا بیلر.

24. حیات – دوشمن

دوشمن – اینسانا زربه ائندیریر.
اونو السیز-آیاق‌سیز ائلییر.
اؤلدورمه‌یه چالیشیر.
دوشمه‌نین باجارمادیغینی حیات باجاریر.

25. حیات یوخ‌لوغو

وار اولماق – اصلینده ثابت اولماق‌دیر.
حیاتدا ثابت هئچ نه یوخ‌دور.
بورادا اولی اولان سونا چاتیر.
تزه کؤهنلیر.
وار اولان – یوخ اولور.
حیات‌داکی‌لار یالنیز یوخلوقدا ثابت اولورلار.
حیات – اصلینده یوخلوق‌دور.

26. آمال وارلیغی

آمالدا ثابت اولمایان هئچ نه یوخ‌دور.
بورادا اولی اولان سونا چاتمیر.
تزه کؤهنلمیر.
وار اولان یوخ اولمور.
اصلینده یالنیز آمال – وارلیق‌دیر.

27. حیات – آمال

سن کیمسن؟
آنا قوجاغیندا دونیایا گؤز آچان کؤرپه اوشاقمی، چای‌لار کیمی چاغلایان جوشغون بیر گنجمی، بئلی بوکولموش زاوال‌لی قوجامی، یوخسا مزارا گؤمولموش مئییدمی؟
حیاتدا – اینسان قئیری-معین‌دیر – چونکی دییشکن‌دیر، یوخلوغا ائنن‌دیر.

سن اینسانسان!
حیات‌دان اوجا دوران، اونو موطلقه یاخین‌لاش‌دیران و موطلق‌لشن روحانی خیلقت!
آمالدا – اینسان معین‌دیر – چونکی ثابت‌دیر، وارلیغا یوکسه‌لن‌دیر.

28. رئالیزم

یوخلوق حاقیندا حکایه.

29. رومانتیزم

یوخلوق‌دان وارلیغا چاغیریش.

30. سوسیالیزم رئالیزمی

یوخ‌لوغو وارلیق سایماق.

31. مزیت‌لر

حیاتی مزیت – اینسان‌دان آشاغی یاشاماق.
اینسانی مزیت – حیات‌دان یوکسک یاشاماق.

32. حیات تجروبه‌سی

نیسبی‌لشمک.

33. آمال تجروبه‌سی

موطلق‌لشمک.

34. طبیعت – حیات

طبیعتده اینسان حیات‌دان یوکسک اولانلا – موطلقین ایفادسیله – گؤروشور.

35. ماددیاتچی‌نین آنلامادیغی

ان یوخسول اینسان – ان مؤهتشم اینسان اولا بیلر.
ان یوخسول خالق – ان مؤهتشم خالق اولا بیلر.

36. عدالت – اینسانی‌لیک

فیکیرلر، دویغولار، ری‌لر – موختلیف‌دیر.
آنجاق – عدالت بیردیر.
عدالت – اینسانیلیگین موطلق تصدیقی‌دیر.

37. حقیقت – موطلق

فیکیرلر، دویغولار، ری‌لر – موختلیف‌دیر.
آنجاق – حقیقت بیردیر.
حقیقت – موطلقین درکی‌دیر.

38. اینسانی‌لیک

موطلق آنتی‌هئیوانی‌لیک.

39. مزمون – بیچیم

مزمون – بیچیمده سئزیلن.
بیچیم – مزمونو نیشان وئرن.

40. حیات – گؤزل‌لیک – ائیبجرلیک

حیات – گؤزل‌لیک یاغی‌سی‌دیر.
حیاتین ائیبجرلشدیرمدیگی گؤزل یوخ‌دور.
گؤزل‌لیک‌دن سالیر، چیرکینلشدیریر، سونرا اؤلدورور.

41. حقیقت – حیات

I
حیات – موطلقه چاتمیر.
بو سبب‌دن ده حقیقته چاتمیر.
نیسبی اولان – حقیقی دئییل.
یالنیز موطلق اولان – حقیقی‌دیر.

II
اینسانی حقیقت قدر هئچ نه اوجالتمیر.
اینسانی حقیقت قدر هئچ نه حیاتین گؤزون‌دن سالمیر.

42. دییشیلن – دییشمه‌ین

دییشیلن حادثه‌لر وار – دییشمه‌ین ماهیت وار.
دییشیلن قانون‌لار وار – دییشمه‌ین عدالت وار.
دییشیلن ری‌لر وار – دییشمه‌ین حقیقت وار.
اصلینده دییشیلن یوخ‌دور – دییشمه‌ین وار.

43. دیالئکتیکا یوخ‌لوغو

دیالئکتیکا – دییشکن‌لیک و ضدیت حاقیندا تلیم‌دیر.
بو سبب‌دن ده او، اصلینده – یوخلوق حاقیندا تلیم‌دیر.
دیالئکتیکا – یوخ‌لوغو تدقیق ائدیر، آنجاق اونو وارلیق کیمی تقدیم ائدیر.

44. موطلق – حیات

“وار اولان – یوخ اولماما‌لی‌دیر!” حیات بو موطلق طلبه عمل ائتمیر.
“یوخ اولمایان – یوخ‌دور” – دئییر.

45. دییشکن‌لیک – اتالت

دییشکن‌لیک – ماهیته ضیددیر، اتالت – حیاتا.
ماهیت – اتالت تانیمیر، چونکی ثابت‌دیر.
حیات – اتالت تانیییر، چونکی دییشکن‌دیر.

46. حیات درسی

حیات دییشکن‌لیک یوخ‌لوغونو قاباریق شکیلده نوماییش ائتدیریر.
یاراتدیغی نه وارسا – یوخا چیخاریر.

47. “اؤزونودییشمه” وارلیغی

“اؤزونودییشمه‌ده” اینسان – اؤزونه چاتیر، یوخ اولمور، وار اولور. روهانیلشیر، دییشکن‌لیک یوخلوغون‌دان خلاص اولور.

48. آلی حیاتا یوکسلمه وارلیغی

حیات آلی حیاتا یوکسه‌لنده – اؤزونه چاتیر، یوخ اولمور، وار اولور. روهانیلشیر. دییشکن‌لیک یوخلوغون‌دان خلاص اولور.

49. روحانی‌لیک – حیاتی‌لیک

روحانی چئوریلمه‌ده – وارلیق تصدیق اولونور.
حیاتی چئوریلمه‌ده – یوخلوق تصدیق اولونور.
روحانی چئوریلمه – دییشکن‌لیک یاراتمیر، ثابت‌لیک یارا‌دیر.
حیاتی چئوریلمه – ثابت‌لیک یاراتمیر، دییشکن‌لیک یارا‌دیر.

50. جیسمانی – روحانی

جیسمانییه برابر اولماق – هئچه برابر اولماق‌دیر. چونکی جیسمانی‌نین ثابت وضعیتی – هئچ‌لیک‌دیر.
روحانییه برابر اولماق – وارا برابر اولماق‌دیر. چونکی روحانی دایم ثابت‌دیر.

51. آمال احتیاجی

حیات آغاجیندا اینام مئیوه‌سی بیتمیر.
ایدراک مئیوه‌سی بیتمیر.
منویات مئیوه‌سی بیتمیر.
ایراده مئیوه‌سی بیتمیر.
آمال آغاجیندا اینام مئیوه‌سی بیتیر.
ایدراک مئیوه‌سی بیتیر.
منویات مئیوه‌سی بیتیر.
ایراده مئیوه‌سی بیتیر.
حیات آغاجیندا آمال احتیاجی بیتیر.

52. دوشمک – چیخماق

حیاتا آتیلدی – چیرکابا دوشدو.
آمالا یوکسلدی – چیرکاب‌دان چیخدی.

53. کاینات – روح

چایی یارا‌دان کاینات‌دیر.
چای سئهرینی یارا‌دان روح‌دور.
داغی یارا‌دان کاینات‌دیر.
داغ سئهرینی یارا‌دان روح‌دور.
گونشی یارا‌دان کاینات‌دیر.
گونش سئهرینی یارا‌دان روح‌دور.
سمانی یارا‌دان کاینات‌دیر.
سما سئهرینی یارا‌دان روح‌دور.
روح کایناتی ساده‌جه عکس ائتدیرمیر – اونو اینسان اوچون تزه‌دن یارا‌دیر.

54. اخلاق – حیات

I
اخلاق نیسبیله باریشمیر.
بو سبب‌دن ده حیاتلا دؤیوشور.

II
حقیقت اساسیندا یاشاماق – قئیری-حیاتی طلب‌دیر – یعنی قئیری-نیسبی طلب‌دیر، موطلق طلب‌دیر.

III
حیاتا تاپینان – اخلاق‌دان کئچیر.

IV
حیات اخلاقلینی سئومیر.

V
اخلاقا صادق قالان – حیاتا قارشی دورور.

VI
حیات آدام‌لاری – اخلاق‌لی اولمور – آمال اینسان‌لاری اخلاق‌لی اولور.

VII
اینسان حیاتدا – دوغولور – آمالدا روحانی یاشا دولور.

55. اخلاق – جمعیت

جمعیت اخلاقی اجتماعی فایدایا قوربان وئریر.
بو سبب‌دن ده اخلاقی فایدا‌سیزلیق قازانیر.
جمعیت اخلاقا گولور.
بو سبب‌دن ده اخلاقی – گولوش هدفینه چئویریر.

56. حیات‌لاشان عدالت

عدالت‌لی تیجارت‌دن دانیشیرلار.
عدالت‌لی رقابت‌دن دانیشیرلار.
عدالتی هیاتیلشدیریرلر، نیسبیلشدیریرلر، عدالت‌دن مهروم ائدیرلر.
اصلینده تیجارت – عدالت‌سیزلیک‌دیر، چونکی اینسانیلیگین تمننایا قوربان وئریلمه‌سی‌دیر.
اصلینده رقابت – عدالت‌سیزلیک‌دیر، چونکی اینسانیلیگین تمننایا قوربان وئریلمه‌سی‌دیر.
عدالتی – عدالت‌سیزلییه ائندیریرلر.
عدالتی مزمون‌دان مهروم ائدیرلر – بیچیمه پرچیملییرلر.

57. اخلاق آزادلیغی

اخلاقا تابع اولماق – آزادلیق‌دیر: – حیوان‌دان آزاد اولماق‌دیر.
اخلاق‌دان آزاد اولماق – اسارت‌دیر: – حیوانا تابع اولماق‌دیر.

58. جمعیت – حیات

جمعیت حیاتی اینسانیلشدیرمه‌دی – سونیلشدیردی.

59. عدالت – فایدا

I
عدالت – فایدا تانیمیر.
فایدا – عدالت‌دن کئچیر.

II
عدالت – حادثه‌یه وئریلن حقیقی قیمت‌دیر.
فایدا‌لی عدالت – یوخ‌دور.
چونکی فایدا‌لی حقیقت – یوخ‌دور.

III
اگر حادثه حقیقی‌دیرسه – او، فایدا‌لی‌دان آرتیق‌دیر.
بو باخیم‌دان، عدالت‌لی فایدا یوخ‌دور – چونکی حقیقته برابر فایدا یوخ‌دور.

IV
فای‌دانی سئچن – گئرچیی سئچیر.
عدالتی سئچن – موطلقی سئچیر.

V
فایدا‌سیز کئچینمک اولمور!
عدالت‌سیز یاشاماق اولمور!

VI
فایدا حادثه‌نین خاسسه‌سی‌دیر، آنجاق حقیقی قیمتی دئییل.
بو سبب‌دن عدالت‌لی قیمتی دئییل.

VII
فایدا‌لی قباهت – عدالت‌لی ساییلماز.
فایدا‌سیز لیاقت – عدالت‌لی سایی‌لار.

VIII
عدالت‌لی فایدا‌دان دانیشیرلار.
فایدا‌لی عدالت‌دن دانیشیرلار.
نیسبی معنادا دانیشیرلار.
نیسبی عدالت یوخ‌دور.
دئمه‌لی، عدالت‌لی فایدا دا یوخ‌دور!
فایدا‌لی عدالت ده یوخ‌دور!

60. عدالت “فایداسی”

“قباهت‌لی اویوندا عدالت‌لی داوران!”
“ناموس‌سوز عملده سؤزونه ناموسلا عمل ائت!”
“عدالت‌سیز مقصدی عدالتله یئرینه یئتیر!”
“...عدالت‌دن فایدالان!”

61. عدالت‌لی فایدا

عدالتین حیاتا اویغونلاشماسی – یوخا چیخماسی.

62. عدالت – جمعیت

عدالت‌لی اجتماعی قورولوش – اینسانی‌لیگی موطلق معنادا تصدیق ائدن قورولوش‌دور.
بئله قورولوش یوخ‌دور.
عدالت‌لی اجتماعی قانون‌لار – اینسانی‌لیگی موطلق معنادا تصدیق ائدن قانون‌لاردیر.
بئله قانون‌لار یوخ‌دور.
عدالت‌لی اجتماعی موسسیسه‌لر – اینسانی‌لیگی موطلق معنادا تصدیق ائدن موسسیسه‌لردیر.
بئله موسسیسه‌لر یوخ‌دور.
دئمه‌لی، عدالت‌لی جمعیت یوخ‌دور!

63. عدالت‌سیز قلبه

روحانی مغلوبیت.
فایدا نامینه عدالت‌دن کئچیرلر.
روح‌سوزلوغو سئچیرلر.

64. حیات – روح

I
حیات ایشیلتی‌دیر – ایشیق دئییل!
ایشیق گؤرمه‌ین اوچون ایشیلتی ائله ایشیق‌دیر.
روح ایشیغی گؤرور.
بونا گؤره ده ایشیلتینی ایشیق سایمیر.

II
روح اینسانا دئییر:
ایشیلتییا کوسنمه –یشیغا چات!
حیاتا کوسنمه – آمالا چات!

65. قانون – قانونسوزلوق

قانون – کؤنول‌لو صورتده قبول اولونان – همیشه‌لیک عمل اولونان.
قانونسوزلوق – زوراکی صورتده قبول ائدیلن – معین واختدا عمل اولونان.
قانون – ائتیقادا چئوریلن.
قانونسوزلوق – ائتیقادلا دؤیوشن.
بورج – روحون طلبی.
تابئچی‌لیک – زورون طلبی.
قانون – موستسنا تانیمایان.
قانونسوزلوق – موستسنایا سیغان.
بشر ایندییه قدر قانون‌دان چوخ قانونسوزلوغا آرخالانیب.
چونکی اینسان – اینسان اولماییب.

66. باریشمازلیق

I
آمال حیاتلا باریشسا – آمال اولماز – حیات اولار.
آمال حیاتلا باریشمیر – بونا گؤره ده حیاتی آماللاشدیریر.

II
“حیات نیسبی‌دن آرتیق هئچ نه وئرمیر” – دئییرلر – “نیسبیله باریش!”
“حیاتلا باریشما!” – دئمیرلر.

III
“حیاتدا موطلق یوخ‌دور” – دئییرلر – “موطلق‌سیزلیکله باریش!”
“حیاتلا باریشما!” – دئمیرلر.
“موطلقه یوکسل!” – دئمیرلر.

67. یوخلوق اؤلچوسو

I
نیسبی‌نین وارلیغینی نیسبی اؤلچویله اساسلاندیریرلار.
اصلینده ایسه وارلیغین نیسبی اؤلچوسو یوخ‌دور، یالنیز موطلق اؤلچوسو وار.
وارلیغی یوخلوقلا اساسلاندیریرلار.

II
اگر سن نیسبی معنادا کامیلسنسه – کامیل دئییلسن، یعنی سنین کامیللیگین یوخ‌دور.
اگر سن نیسبی معنادا مودریکسنسه – مودریک دئییلسن، یعنی سنین مودریکلیگین یوخ‌دور.
اگر سن نیسبی معنادا صافسانسا – صاف دئییلسن، یعنی سنین سافلیغین یوخ‌دور.
نیسبی مزیت یوخ‌دور.

III
موطلق معنادا اینسان یوخ‌دورسا، – دئمه‌لی، اصیل معنادا اینسان یوخ‌دور.

68. قانونی عمل

I
قانونا زورلا ریایت ائدیلیرسه – او، قانون دئییل.
قانونا ریایت ائدیلمیرسه – او، قانون دئییل.
قانونا کؤنول‌لو ریایت ائدیلیرسه – او، قانون‌دور.

II
عدالت‌سیز قانونا عمل ائتمک – قانونسوزلوق‌دور.
عدالت‌لی قانونا عمل ائتممک – قانونسوزلوق‌دور.

III
کؤنول‌لو قبول ائتدیگین قانونا بورج‌لوسان.
بورجونا موطلق معنادا عمل ائتمه‌لیسن.
ائتمیرسنسه – قانونسوزلوق تؤردیرسن!

69. قانون شرحی

اصل قانون – اینسانی‌لیک‌دیر.
دیگر قانون‌لار – اونون شرحی‌دیر.

70. جمعیت یئرسیزلیگی

جمعیتده اینسانا لاییق یئر یوخ‌دور!
آداما لاییق یئر وار.
مخلوقا لاییق یئر وار.
جمعیتده مخلوق‌لار یئر قازانیر. آدام‌لار یئر قازانیر.
اینسان‌لار یئر قازانمیر.
جمعیتده یئر تصادف نتیجه‌سینده قازانیلیر!
جمعیتده هئچ کس یئرینه دوشمور!
جمعیت‌دکی یئر همیشه‌لیک اولمور، گئج-تئز یوخا چیخیر.
اینسان جمعیتده یئرسیزدیر!

71. جمعیت باجاریقسیزلیغی

جمعیت اینسانی‌لیک احتیاجین‌دان یارانماییب، اؤزونوموهافیزه احتیاجین‌دان یارانیب.
جمعیت واسطه‌سیله اینسان اؤزونو خاریجی دوشمن‌دن قورویا بیلدی، داخی‌لی دوشمن‌دن قورویا بیلمه‌دی.

72. قانون لیاقتی

قانون – عدالت‌لی اولدوغو اوچون – ریایته لاییق‌دیر.
عدالت‌سیزلیک – قانونسوزلوق‌دور.
قانونسوزلوغا قارشی چیخماق – قانونی‌دیر...
عدالت‌سیزلیگی قورویان قانون – یوخ‌دور.
یوخا ریایت ائتمزلر.
قانونی عدالت‌سیزلیگی لغو ائتمک – قانونی بورج‌دور.


73. عدالت – زروریت

I
عدالت‌دن کئچمک زروریتی – یوخ‌دور.
چونکی اینسان‌دان کئچمک زروریتی یوخ‌دور.

II
اصلینده عدالت‌سیز قانون اولماما‌لی‌دیر.
عدالت اؤزو قانون اولما‌لی‌دیر.

III
عدالت‌سیزلییه آلیشماق بورجو – یوخ‌دور.
عدالت‌سیزلیکله ووروشماق بورجو – وار.
74. تجروبی ایدراک

فایدا‌لاشان حقیقت.

75. اخلاق – حقوق

حقوق – اخلاقین حاقی.

76. سیاست

ایجتیمایلشمه.

77. قانون – قانونچو

قانونو – اینسان‌لار یاراتمالییدی.
قانونو – آدام‌لار یاراتدی‌لار.
بو سبب‌دن ده موطلق قانون یارانمادی، نیسبی قانون یاراندی.
اینسانی‌لیک – قانون اولاندا، موطلق قانون یارانا‌جاق.

78. قانون – برابرلیک – برابرسیزلیک

قانون برابرلیگی:
هامی‌نین قانونا عینی درجه‌ده ریایت ائتمه‌سی.
هامی‌نین قانون‌دان عینی درجه‌ده فایدالانماسی.
هامی‌نین قانون قارشی‌سیندا عینی درجه‌ده مسولیتی.
آنجاق قانون – مولکیت برابرسیزلیگینی، ایمتیاز برابرسیزلیگینی آرا‌دان قالدیرمیر، اجتماعی برابرسیزلیگی لغو ائتمیر.
بو باخیم‌دان، او، عدالت‌سیزلیگی قورویور.

79. اجتماعی – اخلاقی

اجتماعیده – فرد جملشیر.
اخلاقدا – فرد باشقالاشیر.
جمع‌لشمک – جمعده ایتمک.
باشقا‌لاشماق – باشقاسیندا اؤزونو ایفاده ائتمک.

80. نورماتیو – اخلاقی

نورماتیو – گئرچک‌لیگی دوغرول‌دان.
اخلاقی – گئرچک‌لیگی اوسته‌له‌ین.

81. مقدس‌لیک – فردی‌لیک

مقدس‌لیکده فردی‌لیک اومومیلشمیر – موتلقلشیر.

82. مقدس‌لیک – هرجایی‌لیک

مقدس‌لیکده حیوان اؤلور،
هرجایی‌لیکده – اینسان.

83. موقددسلشمه – جملشمه

موقددسلشمه‌ده – اینسان اؤز بالاجا “من”ایندن آیریلیب، بؤیوک “من”اینه یوکسلیر.
جملشمه‌ده – اینسان اؤز “من”ایندن آیریلیب، اؤزگه “من”اینه قوووشور.
جمع‌لشن “من” اصلینده اؤزگه‌لشن “من”دیر.

84. باشقالاشما – جملشمه

اینسان باشقا‌لاشاندا – جملشمیر.
جملشمه ظاهری وهدت‌دیر، داخی‌لی بیرلیک دئییل.

85. بیرلیک – اینسانی‌لیک

جمعیت بیرلیکله اوز اولوناندا اینسانی‌لیک برقرار اولا‌جاق.

86. گئرچک‌لیک – گئرچک

گئرچک‌لییه اویغون گلن عدالت – عدالت دئییل!
گئرچک‌لییه اویغون گلن حقیقت – حقیقت دئییل!
گئرچک‌لییه اویغون گلن لیاقت – لیاقت دئییل!
گئرچک اولان گئرچک دئییل!
گئرچک‌لیک‌دن یوکسک اولان گئرچک‌دیر!

87. زامان – ایده‌آل

زامانین ایده‌آل تیپی یوخ‌دور – گئرچک تیپی وار.
ایده‌آل تیپ گئرچک اولماز.

88. اخلاق – تمننا

اصلینده تمننا‌لی نه وارسا – قئیری-اخلاقی‌دیر، چونکی قئیری-روحانی‌دیر.
تمننا‌سیز آدام یوخ‌دور.
دئمه‌لی، اخلاق‌لی آدام یوخ‌دور.
حیات – اخلاق‌سیزدیر.

89. حیاتی ایده‌آل

ایده‌آل‌سیزلیق.

90. جملشمه – بیرلشمه

اؤزون‌دن ال چک – هامی‌لیق قازان.
اؤزون‌دن یوکسه‌یه قالخ – بیرلیک قازان.

91. فردیت – جمعیت

فردیتیم – بؤیوک “من”ایم.
بالاجا “من”دن کئچیرم – وار اولورام.
فردیتیم‌دن کئچیرم – یوخ اولورام.
اینسانلیغا گرک اولمورام.
جمعیته گرک اولورام.

92. قانون گئرچک‌لیگی

قانون گئرچک‌لیگی قورویورسا – قانون‌سوزلوغو قورویور. چونکی گئرچک‌لیکده عدالت یوخ‌دور.
قانون آما‌لی قوروما‌لی‌دیر، گئرچک‌لیگی محکوم ائتمه‌لی‌دیر.

93. مولکیت‌سیزلیک برابرلیگی

هامی اومومی مولکیتین آلتینه چئوریلیر.
مولکیت‌سیزلیک – مولکیته موطلق احتیاج یارا‌دیر. او، مولکیتی قیمته میندیریر.

94. واریدات – مهرومیت

کاپیتالیزم حدسیز واریدات تزادی یارا‌دیر.
بونونلا دا جمعیتده ییرتیجی‌لیق تصدیق اولونور.
سوسیالیزم حدسیز مولکیت‌سیزلیک مهرومیتی یارا‌دیر.
بونونلا دا جمعیتده مزلوملوق تصدیق اولونور.
هر ایکی‌سی – اینسانلیغا ضیددیر.

95. دؤولت آغالیغی

مولکه‌دار آغا‌لیغی لغو اولوندو.
کاپیتالیست آغا‌لیغی لغو اولوندو.
دؤولت آغا‌لیغی برقرار اولدو.
دؤولت مولکه‌دارلاشدی، کاپیتالیست‌لشدی.

96. یادلیق – یاغیلیق

اینسانلا یادلاشان جمعیت، آغا‌لاشان جمعیت، آزغین‌لاشان جمعیت – یاغیلاشیر.

97. موستقیل‌لیک – اومومی‌لیک

I
مولکیت – واریدات‌دیر.
بو باخیم‌دان او، اینسانی‌لیگی ایفاده ائتمیر.
آنجاق مولکیت – شخصی موستقیل‌لیک یارا‌دیر.
بو باخیم‌دان او، اینسانی‌لییه خیدمت ائدیر.

II
مولکی موستقیل‌لیگینی ایتیرن – شخصی موستقیل‌لیگینی ده ایتیرمیش اولور.

III
اومومی مولکیت – خصوصی ایستیسماری آرا‌دان قالدیردی. آنجاق او، اینسانی مولکی موستقیل‌لیک‌دن مهروم ائتدی.
بونونلا دا اینسانی‌لییه زیان ووردو.

IV
ایستیسمار – ان ائیبجر، ان مودهیش آنتیینسانی‌لیک‌دیر. آنجاق مولکی موستقیل‌لیک باهاسینا ایستیسماردان خلاص اولماق – اینسانی‌لیک باهاسینا آنتیینسانی‌لیک‌دن خلاص اولماق دئمک‌دیر.

V
مولکیتی ایستیسماردان آزاد ائتمک – روحانی زروریت‌دیر.
آنجاق امکچینی مولکیت‌دن مهروم ائتمک – عدالت‌سیزلیک‌دیر.

VI
ایستیسماردان آزاد اولموش، موستقیل امکچی مولکیتی! عدالتین طلبی بودور!

VII
اومومی مولکیتده شخصی موستقیل‌لیک ایتیر.
شخصی موستقیل‌لیک اولمایان یئرده – اینسانی لیاقت ده یوخ‌دور.

98. آزادلیق – بیرلیک

سن – باشقاسی آزاد اولدوغو درجه‌ده آزادسان!

99. مادی برابرلیک – مادی اینکیشاف

هامی مینیمال واریداتلا بیر-بیرینه برابردیر.
هامی – برابرسیزلیک باهاسینا – مینیمال واریداتینی آرتیریر.
عدالت بیرینجی وضعیتین طرفینده‌دیر، چونکی مادی برابرسیزلیک هر وضعیتده عدالت‌سیزلیک‌دیر.

100. فرق – فرق‌سیزلیک

قابیلیت فرقی – فعالیت فرقی یارا‌دیر، مادی ثروت فرقی یاراتمیر.
مادی ثروت فرقینی اینسانی ناقص‌لیک یارا‌دیر.